HZ. MUHAMMED (sav) AİLE HAYATI

HZ. MUHAMMED'İN (sav) AİLE HAYATI

Hz. Peygamber birçok hadisinde ailenin önemine işaret etmiş ve onun bir
huzur yeri olduğunu belirtmiştir. Bir baba olarak çocukları dünyaya gelince sevinmiş; vefatlarında ise üzülmüştür.

Sözgelimi oğlu İbrahim' in doğum haberini kendisine getiren Ebû Râfi' e hediye vermiş; İbrahim' in annesi Mâriye' yi de azat etmiştir. Bu çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesiyle ilgilenmiş; sütannesine bir hurmalık tahsis etmiştir. 

Sık sık sütannesinin bulunduğu yere onu görmek için gitmiştir. İbrahim, on altı veya on sekiz aylık iken vefat etmiştir. Onun vefatı üzerine gözlerinden yaş dökülmüştür. Bunun üzerine "Sen de mi ağlıyorsun yâ Resûlallah!" diyen Abdurrahman b. Avf' a bunun şefkatten kaynaklandığını, üzüntülü olduğunu, ancak bağıra çağıra ve feryat ederek ağlamayı yasakladığını söylemiştir.

"Bir dost ve bir baba olarak yaratılışın en ince duygularıyla" bezenmiş olan Hz. Peygamber, bir aile reisinin aile fertlerine nasıl davranması gerektiğini emir ve tavsiyeleri ile açıkladığı gibi, bizzat kendi uygulamaları ile de ortaya koymuştur.

Erkeğin kadına iyi davranması gerektiğini çok açık ve kesin bir şekilde dile getirmiştir. Bu anlamda "En hayırlınız ailesi için hayırlı olandır. Bana gelince, ben aileme karşı en hayırlı olanınızım"; "En hayırlınız hanımlarına karşı iyi davrananınızdır" buyurmuştur.

Enes b. Mâlik, "Ailesine Resûlüllah kadar şefkatli bir kimse görmedim" demiştir. İman, ahlak ve aile fertlerine yumuşak davranma arasında kurduğu bağıntıyı dile getiren şu sözü çok anlamlıdır: "Mü' minlerin imanca en mükemmel olanı, ahlakça en güzel olanı ve aile fertlerine yumuşak davrananıdır."

İnsanın üzerinde hakkı olan kişilerin başında aile fertleri gelmektedir. Çünkü kişinin sevincini ve üzüntüsünü ilk önce paylaştığı kimseler aile fertleridir. Hz. Peygamber çeşitli vesilelerle erkeklerin kadınlar üzerinde, kadınların da erkekler üzerinde hakları bulunduğunu söylemiştir.

Kadınlar hakkında Allah' tan korkulmasını, onlara haksızlık yapılmamasını istemiştir. Kocasını şikayet için kendisine gelen kadınların sayısı artınca bu tür davranışta bulunanların iyi kimseler olmadığını söylemiştir.

Hanımlarına iyi davranmış, onları dövmemiştir. Kendisi bunu yapmadığı gibi, hanımlarını dövenleri de "Kadınlarınızı nasıl dövüyor, sonra da akşam olunca beraberce yatıyorsunuz" diyerek kınamıştır.

Kadınların dövülmemesi, hele yüze hiç vurulmaması, kötü sözlerle tahkir edilmemesi ve evinin terkedilmemesi konularında ikazda bulunmuştur. "Kadınları ancak kötüleriniz döver" demiştir. İbn Sa' d, hanımların dövülmesi ile ilgili rivayetleri özel bir başlık altında toplamıştır.

Hanımlarının ve diğer aile fertlerinin yakınlarına da ilgi gösterirdi. Hz. Hatice' nin bir arkadaşı yanına geldiğinde ona iltifatta bulunmuştur. Her koyun kesişinde Hz. Hatice' nin arkadaşlarına et gönderdiği rivayet edilir.

Ev halkından sayılan Enes b. Mâlik' in annesi ve büyükannesi ile de ilgilenmiştir. Babasından kendisine intikal eden ve çocukluğunda kendisinin hizmetini gören Ümmü Eymen' e "Anneciğim" diye hitap ederdi ve onun için "Bu, benim ailemin bakiyyesidir" derdi.

Kur' an-ı Kerim' de Hz. Peygamber' in hanımları ve aile hayatı hakkında bilgi verilmektedir. Eşleri ile aralarında geçen tartışmalarda hem Peygamber' e ve hem de hanımlarına öğütlerde bulunulmakta ve yol gösterilmektedir. Bunun yanısıra Hz. Peygamber' in eşlerinin mü' minlerin anneleri olduğu, bildirilmektedir.

Hz. Peygamber aile fertlerinin eğlenme ve dinlenme gibi ihtiyaçlarını karşılar, meşrû eğlencelerden onları yararlandırmaya çalışırdı. Ramazan ve Kurban Bayramı merasimlerine kızlarını ve hanımlarını da götürürdü.

Bir bayramda Habeşlilerin sergiledikleri gösterileri Hz. Âişe' nin seyretmesine izin vermiş ve hatta yardımcı olmuştur. Hz. Âişe ile koşu yapmıştır. Aile bireyleri ile şakalaşmıştır. 

Hz. Peygamber çocuklarına olduğu gibi, yanında, kendi himayesinde büyüyenlere, mesela Ali b. Ebû Tâlib' e, Zeyd b. Hârise' ye ve azatlısı Ümmü Eymen' e de son derece şefkatli davranmıştır. Amcası Ebû Tâlib' in yükünü hafifletmek üzere 5 yaşında iken yanına almış olduğu Hz. Ali, babası Mekke' de olduğu halde Hz. Peygamber' in yanında büyümüş ve ömrü boyunca onun yanından ayrılmamıştır. Aynı şekilde Zeyd b. Hârise de Hz. Peygamber' in ailesi içinde büyümüştür.

Hz. Hatice, kendisine Hakîm b. Hizâm' ın köle olarak verdiği Zeyd' i Hz. Peygamber' e hediye etmiş; Hz. Peygamber de onu azat etmişti. Zeyd' in babası, oğlunu araya araya Mekke' de bulmuş; Hz. Peygamber onu, kendi yanında kalmak veya babası ile birlikte gitmek konusunda serbest bırakmıştı. Zeyd ise Hz. Peygamber' i babasına tercih etmiştir.

Bu da Hz. Peygamber' in ona karşı hareketleri, davranış ve muamelesinin gerçek bir babanın davranışından farksız olduğunu göstermektedir. Hz. Peygamber, babasından kendisine kalan ve Hz. Hatice ile evlendiği zaman azat ettiği Ümmü Eymen' i de ailesinden sayarak ona bir anneye gösterilen muameleyi göstermiştir.

Hanımlarını, çocuklarını, yanında büyüyenleri ve hizmetçilerini dövmemiştir.
Medine' de Hz. Peygamber' in hizmetine verilen Enes b. Mâlik, kendisine vefatına kadar hizmet etmiş; bir defacık olsun karşıdakinin davranışlarına bıkkınlık, yılgınlık ve iç sıkıntısının bir ifadesi olan "öf" bile demediğini söylemiştir. 

Hz. Peygamber hanımları ile istişâre etmiştir. Kaynaklarda bu konuyla ilgili bol miktarda bilgi bulunmaktadır. Ayrıca zaman zaman hanımlarının itirazlarına ve taleplerine maruz kalmıştır. Şayet hep emredici olsaydı, hanımlarına birşey danışmasaydı ve sormasaydı herhangi bir itirazla karşılaşmazdı.

Bu bakımdan "hanımlarla istişâre edilmesini, ancak söylediklerinin aksiyle hareket edilmesini" söylediğine dair rivayetin sıhhati üzerinde düşünülmesi gerekir. Herşeyden önce bu rivayet hadis tekniği açısından sağlam değildir; sahih hadis kitaplarında yer almamaktadır.

Bu rivayetin ortaya çıkmasına sebep olan sosyal şartların araştırılması ise ayrı bir inceleme konusudur. Şu kadar var ki bu rivayet, Hz. Peygamber' in uygulamalarına ters düşmektedir. 

Oysa ilk vahiy aldığı zaman, içinde bulunduğu sıkıntılı durumu hanımı ile istişâre etmiştir. Hz. Hatice de hem kendisini teselli etmiş ve hem de onu meseleye kesin çözüm bulacak ve doğru teşhis koyacak bir kişiye, Varaka b. Nevfel' e götürmüştür.

Bu olay Hz. Hatice' nin dirayetini, soğukkanlılığını ve isabetli karar verme yeteneğini mükemmel bir şekilde ortaya koymaktadır. İlk vahiy nâzil olduğunda kendisine hanımının yardımcı olduğunu ileriki yıllarda unuttuğu düşünülemez.

Hz. Peygamber Hudeybiye seferinde barış antlaşmasından sonra sahâbîlere kurbanlarını kesmelerini ve tıraş olmalarını emreder. Sahâbîler görünüşte antlaşmanın şartlarını Müslümanların aleyhine buldukları için isteksiz davranırlar; hiçbiri kalkıp da bu emri yerine getirmez, o emir verdikçe yüzüne bakarlar.

Buna çok üzülen ve hatta kızan Hz. Peygamber hanımı Ümmü Seleme' nin çadırına girerek durumu ona anlatır. Ümmü Seleme şunları söyler: "Yâ Resûlallah! Sen çıkıp kurbanını kes, başını tıraş et. Onların hepsi sana uyacaktır". Peygamberimiz Ümmü Seleme' nin tavsiyesini yerine getirir. Sahabe de duyguları ile hareket etmeyi bırakır ve ona uyar.

Hz. Peygamber, evinde zamanının bir kısmını ibadete, bir kısmını ailesine, diğer kısmını da kendisine olmak üzere üçe ayırırdı. O' na göre kişinin ailesiyle geçirdiği vakit, boşa harcanmış bir vakit değildir. 

Hz. Peygamber, insanlara, bildiğini anlatacağı ilk kişilerin aile fertleri olduğunu öğretmiştir. O, kendisine gelen heyetleri "Ailenize dönün ve onlara ta' limde bulunun" derdi. Kendisi de aile fertlerini eğitmiştir. O' nun bu yönünden en fazla faydalanan hanımı Hz. Aişe olmuştur. Hz. Peygamber aile kurumunun korunmasına çalışmıştır; boşanmayı zorlaştırmıştır.

2- Evlilikleri

Hz. Peygamber, hemşehrileri arasında iffetli, şerefli ve namuslu bir şahsiyet olarak tanınıyordu. 25 yaşında iken, kendisinden yaşça büyük ve iki defa evlenip dul kalmış olan Hz. Hatice ile evlenmiş; onunla 25 yıl mutlu bir hayat geçirmiştir. Hz. Peygamber' in Hz. Hatice ile beraberliğinde göze çarpan en önemli husus, sıcak bir dostluk ve arkadaşlıktır.

Hz. Peygamber Allah' tan aldığı vahyi gelip ilk defa ona anlatmış ve onunla paylaşmıştır. Hz. Hatice de kendisini anlayış ve olgunlukla karşılamıştır. Hz. Hatice' nin vefat ettiği yıl, Resûl-i Ekrem' in en çok üzüldüğü yıl olarak "Hüzün Yılı" tabiriyle anıldığını daha önce görmüştük.

Hz. Peygamber onun sağlığında başka bir kadınla evlenmemiştir. Halbuki o dönemin örf ve adetleri çok kadınla evliliğe müsaitti. Hz. Hatice' nin vefatından sonra onun aziz hatırasına saygı duyarak, yaklaşık 2,5 yıl yalnız ve bekar olarak yaşadıktan sonra Sevde bint Zem' a ile evlenmiştir.

Hz. Peygamber, cinsel tatmin peşinde olsaydı, geleneğe, gençliğine, Kureyş kabilesine mensup oluşuna ve özellikle bir peygamber olarak, kendisine tabi olanlardan gördüğü itibara bağlı olarak 54 yaşına kadar birkaç evlilik gerçekleştirebilirdi.

Mekke döneminde tek kadınla evli olan Hz. Peygamber çok kadınla Medine döneminde evlenmiştir. İlk defa çok evliliğe 53 veya 54 yaşlarında iken ayak atmıştır. Bu evliliklerin dinî, sosyal, ekonomik ve ahlâkî pekçok sebebi vardır.

Buna ek olarak, Kur' an' ın çok evliliği sınırlayan hükümleri, Nisâ Sûresinin 3. ayeti, Medine döneminin sonlarına doğru ve Hz. Peygamber' in vefatından yaklaşık iki yıl önce nâzil olmuştur. Çok evliliği sınırlayan emirlerin gelmesinden önce evlilik konusunda eski örf geçerli idi. Arabistan' da çok kadınla evlilik normal olarak yaşanan bir hayat tarzıydı. Tarihçi İbn Habîb, İslâm' ın doğduğu sırada on hanımla evli olan çok sayıda şahsın isimlerini kaydetmektedir. 

Aslında Hz. Peygamber de çok evliliği örf üzerine gerçekleştirmiş bulunuyordu. Dolayısıyla onun evlilikleri değerlendirilirken dönemin siyasal, sosyal ve kültürel şartları gözönünde bulundurulmalıdır. Çünkü kendi döneminde dostlarından ve düşmanlarından hiç kimse onu bu uygulamasından dolayı eleştirmemiştir.

Hz. Peygamber on bir hanımını bir arada nikahı altında bulundurmuştur; vefatı esnasında ise nikahı altında dokuz kadın vardı. Hz. Peygamber' in hanımlarının isimleri şöyledir: Hatice bint Huveylid; Sevde bint Zem' a; Aişe bint Ebû Bekir; Hafsa bint Ömer; Zeyneb bint Huzeyme; Ümmü Seleme; Zeyneb bint Cahş; Cüveyriye bint Hâris; Reyhâne bint Zeyd; Safiyye bint Huyey; Ümmü Habîbe bint Ebû Süfyan; Mâriye; ve Meymûne bint Hâris.

Ancak dokuz rakamına birkaç yılda değil, vefatına kadar geçen bir zaman diliminde ulaşılmıştır. Zeyneb bint Cahş ile beşinci, Reyhâne ve Cüveyriye ile altıncı, Safiyye, Ümmü Habîbe ve Meymûne ile yedinci hicrî yılda nikahlanmıştır. Bu hanımların çoğu çocuklu idi. Yani vefat etmiş olan eski kocalarından çocukları kalmıştı.

Hz. Peygamber hanımlarına verilmesi gereken mehiri daha evlenirken ihmal etmemiş, hepsine dönemin örfüne göre mehir vermiştir. Ancak Safiyye' ye vermemiş, onu hürriyetine kavuşturmayı mehir olarak saymıştır.

Hz. Peygamber, çok evliliği dört ile sınırlayan ayet nâzil olduktan sonra dörtten fazla kadınla evli bulunan sahâbîlerine dördünü seçip diğerlerini boşamalarını emretmiştir. Kur' an-ı Kerim' de kendisine, evlendiği bütün kadınları nikahı altında tutma müsadesi verilmiştir.

Fakat bundan böyle başka kadınlarla evlenmesinin kendisine helâl olmadığı bildirilmiştir. Resûl-i Ekrem' e özel olarak verilen bu müsadenin hukûkî, siyâsî, sosyal ve eğitimle ilgili çeşitli sebepleri vardır.

Kur' an-ı Kerim' de, Hz. Peygamber' in hanımlarının mü' minlerin anneleri oldukları ve mü' minlerin ondan sonra onun eşleriyle asla evlenemeyecekleri hükme bağlanmıştır. Hz. Peygamber dokuza ulaşan hanımlarından dördünü tercih edip diğerlerini boşasaydı, bu hanımlarla başka birisi evlenemeyeceğine göre, boşamak onlar için zulüm olurdu.

İslâm toplumunun eğitilmesinde Hz. Peygamber' in evliliklerinin önemli yeri vardır. İslâm' ın, özellikle kadınlarla ilgili görüşlerinin çevreye yayılmasında Hz. Peygamber' in hanımlarının büyük katkısı olmuştur. Onlar, sahâbîlerin hanımlarının eğitimi için ellerinden gelen çabayı esirgememişlerdir. Mü' min kadınların eğitimiyle özellikle meşgul olup, İslâm' ı yayacak öğrenciler yetiştirmişlerdir.

Şüphesiz Hz. Peygamber' in bütün eşlerinin eğitim konusunda aynı seviyede oldukları söylenemez. Onların bir kısmı yaşlı, bir kısmı ise gençti.

Fakat bu hususta Hz. Aişe' nin özel bir yeri vardır. Nitekim, Hz. Peygamber' in Hz. Aişe ile evliliğinde göze çarpan en önemli husus, bir hoca-talebe ilişkisidir. Hz. Aişe, o derece mükemmel yetişmiştir ki, Hz. Peygamber' den sonra onun evi, kadın-erkek, büyük-küçük birçok kimsenin huzuruna gelip kendisini dinlediği, soru sorup cevabını aldığı bir ilim ve irfan ocağı olmuştur.

Hz. Peygamber zamanından itibaren kadınların eğitim ve öğretimiyle yakından meşgul olmuştur. Hz. Aişe, hem sahâbîlere ve hem de tâbiîlere, sonraki müctehit imamlara ışık tutacak bilgiler nakletmiştir. Hz. Peygamber' in sünnetini nakletmek ve açıklamakla kalmamış; aynı zamanda onun doğru anlaşılması hususunda ilmî tenkit zihniyetini de ortaya koymuştur.

Sahâbîler arasında çok sayıda fetva vermesiyle ünlü olan yedi sahâbîden biridir. Hz. Peygamber' den 2210 hadis rivayet etmiştir. Hz. Peygamber' in diğer hanımları da 378 ila 5 arasında değişen sayılarda hadis rivayet etmişlerdir. Hz. Hafsa da okuma yazma bilen, zeki ve bilgili bir kadındı. İslâm' ın eğitim ve öğretiminde onun da hizmetleri olmuştur.

Hz. Peygamber' in evliliklerinden bazıları da fedâkar ve cefâkar Müslüman kadınları himaye, onları takdir etme ve itibarlarını koruma gayesine yönelikti. Mekke döneminde Müslüman olan bazı hanımlar işkenceye maruz kalmışlar, Habeşistan' a ve daha sonra Medine' ye göç etmişler, kocaları vefat etmiş; birkaç çocukları kalmıştı. Üstelik aileleri de Mekke' de henüz müşrik oldukları için onların yanına da dönemiyorlardı.

Hz. Peygamber onları himaye ve çocuklarını da bakım altına almak istemiş,
sonunda bunları nikahı altına almıştır. Sevde bint Zem' a, Zeyneb bint Huzeyme, Ümmü Seleme ve Ümmü Habibe bu hususa örnek teşkil etmektedir.

Hz. Peygamber bazı evliliklerini, o hanımın kabilesini İslâm' a yaklaştırmak, onun kabilesi ile Müslümanlar arasındaki düşmanlığı gidermek, sahip olduğu mevkii korumak ve sahâbîler arasında doğabilecek kıskançlığın, kırgınlığın ve dedikoduların önüne geçmek için gerçekleştirmiştir.

Cüveyriye ve Safiyye ile evliliği buna örnek gösterilir. Cüveyriye, Mustalik kabilesinin başkanı Hâris b. Ebû Dırâr' ın kızı idi. Mustalikoğulları Gazvesi' nde kocası ölmüş ve kendisi de Müslümanların eline esir düşmüştü. Fidyesi ödendikten sonra Hz. Peygamber' le evlenmiş; bunu duyan Müslümanlar, Hz. Peygamber' in hısımları kabul ettikleri Mustalik kabilesine mensup diğer esirleri de serbest bırakmışlardır.

Bu evliliğin Mustalik kabilesi ile Müslümanlar arasındaki düşmanlığı giderdiği ve bu evlilikteki asıl hedefin adı geçen kabileyi İslâm' a yaklaştırmak olduğu anlaşılmaktadır. Mustalikoğullarının bu evlilikten sonra İslâm' ı kabul etmeleri de bunu göstermektedir.

Safiyye de Hayber Gazvesi' nde esir alınanlar arasında bulunuyordu. Kendisi Yahudi başkanlarından Huyey b. Ahtab' ın kızıydı. Hz. Peygamber aradaki kin ve nefreti ortadan kaldırmak maksadıyla bunlarla akrabalık kurmuş ve Safiyye ile evlenmiştir.

Hz. Peygamber' in bazı evlilikleri de yeni İslâmî bir hükmün topluma kazandırılması amacını taşıyordu. Zeyneb bint Cahş ile evliliği buna örnektir.

Zeyneb' in ilk kocası Hz. Peygamber' in azatlı kölesi ve evlatlığı Zeyd b. Harise idi. Hz. Peygamber, aynı zamanda halasının kızı olan Zeyneb' i Zeyd ile bizzat kendisi evlendirmişti. Zeyd azatlı bir köle idi. Eski Arap geleneğine göre asîl bir kadın bir köle ile evlenemezdi. Halbuki İslâmiyet bütün insanları yaratılış bakımından eşit sayıyordu. Bu sebeple Resûl-i Ekrem, eski gelenek ve anlayışın ortadan kaldırılmasını önce kendi akrabası arasında uygulamaya başladı.

Böylece eski an' ane yıkılmış oluyordu. Fakat Zeyd ile Zeyneb mutlu bir aile hayatı yaşayamadılar. Zeyd, Hz. Peygamber' e müracaat ederek karısını boşamak istediğini söyledi. Hz. Peygamber bundan çok müteessir oldu. 

Kur' an-ı Kerim' de Zeyd ile Zeyneb arasında gerçekleşen bu evliliğin devamını sağlamak için Peygamber' in takındığı olumlu tavır anlatılmaktadır. Nitekim o Zeyd' e "Hanımını tut (boşama) ve Allah' tan kork!"[644] diyordu.

Ancak geçimsizlik son haddine vardığı için Zeyd karısı Zeyneb' i boşamak zorunda kaldı. Câhiliye döneminde evlatlık, öz evlat gibi muamele görüyor ve öz evladın bütün haklarına sahip bulunuyordu. Geleneğe göre evlatlığın boşadığı hanımla evlenmek babalığa yasaktı. İslâmiyet bu geleneği kaldırdı ve evlatlığı sadece din kardeşi olarak kabul etti. Evlatlığın boşadığı kadını nikahlamayı manevî babalara helal kıldı.

Hz. Peygamber, hem Zeyneb' in ve hem de akrabasının isteği üzerine onu nikahladı. İddia edildiği gibi Hz. Peygamber Zeyneb' in güzelliğine hayran kaldığı için evlenmiş değildir. Zeyneb onun halasının kızıydı. Onu her zaman görüyordu. Şayet isteseydi onunla Zeyd' den önce kendisi evlenebilirdi.

Hz. Peygamber' in bazı evlilikleri, yakın dostları, çevresi ile irtibatının, evlilik yoluyla kurulan akrabalıkla güçlenmesine yönelik idi. Mesela Hz. Ebû Bekir' in kızı Hz. Aişe ve Hz. Ömer' in kızı Hafsa ile evliliği buna örnek gösterilebilir.[645]

3- Çocukları

Hz. Peygamber' in Hz. Hatice' den iki erkek ve dört kız çocuğu dünyaya gelmiştir. İlk çocuğu Kâsım iki yaşında, Abdullah da küçük yaşta iken vefat etmiştir. Abdullah adlı çocuğuna aynı zamanda Tayyib ve Tâhir denildiği nakledilmektedir. Bunların dışında Medine döneminde Mısır' lı Mâriye' den İbrahim adlı oğlu olmuştur. Kızlarının doğum sırası konusunda ihtilaf bulunmakla birlikte genellikle, Zeyneb, Rukıye, Ümmü Gülsüm ve Fâtıma şeklinde olduğu kabul edilmektedir.

Zeyneb: Hz. Peygamber' in ikinci çocuğu ve kızlarının en büyüğüdür. Babası otuz yaşında iken dünyaya geldiği nakledilmektedir. Hz. Hatice' nin arzusu üzerine Hz. Peygamber Zeyneb' i teyzesinin oğlu Ebü' l-Âs b. Rebi' ile evlendirmiştir. Bu evlilikten Zeyneb' in Ali ve Ümâme adlı iki çocuğu dünyaya gelmiştir.

Zeyneb, babasına peygamberlik gelince annesi ile birlikte İslâmiyet' i kabul etmiştir. Kocası Ebü' l-Âs ise o dönemde iman etmemiş; ancak müslüman olan hanımı ile beraber yaşamaktan da vazgeçmemiştir. Bu şekilde evlilikleri Bedir savaşına kadar devam etmiştir. Hz. Peygamber Medine' ye hicret edince, ailesi ile birlikte kızı Zeyneb' i de Mekke' den getirtmek istemiş ancak kocası ondan ayrılmak istememiştir.

Bu arada Ebü' l-Âs, müşrikler safında katıldığı Bedir savaşında esir düşmüş, Zeyneb, kocasının fidyesi olarak bir miktar malla birlikte annesinin kendisine evlenirken çeyiz olarak verdiği gerdanlığı göndermiştir. Hz. Peygamber gerdanlığı iade ederek Ebül-Âs' ı serbest bırakmıştır. Ancak ondan, kızını çocukları ile birlikte Medine' ye göndermesini istemiş ve bu konuda kendisinden söz almıştır.

Ebü' l-Âs sözünü tutarak Zeyneb' i ve çocuklarını Medine' ye göndermek üzere yola çıkarmıştır. O sırada hamile olan Zeyneb, Mekke' de Zî Tuvâ adlı yerde, henüz İslam' ı kabul etmemiş bulunan Hebbâr b. Esved' in saldırısı sonucu deveden düşmüş ve çocuğunu düşürmüştür. Bu olay sonucu yakalandığı hastalık ilerleyerek hicrî 8. yılda onun ölümüne sebep olmuştur.[647] 

Olaydan sonra Mekke' ye dönmüştür. Bu arada Hz. Peygamber onu getirmek için Zeyd b. Hârise' yi ve ensardan bir şahsı Bedir savaşından bir ay kadar sonra Mescid-i Haram' a 10 km. uzaklıkta bulunan Batn-ı Ye' cec' e kadar göndermiş, Zeyneb de yanında çocukları olduğu halde bu ikisi ile birlikte Medine' ye gelmiş ve Hz. Peygamber' in yanında yaşamaya başlamıştır.

Diğer taraftan Ebü' l-Âs, hicretin 6. yılında müşriklere ait bir kervanla gittiği Suriye' den dönerken İs mevkiinde karşılaştığı İslâm askerî birliği tarafından Medine' ye getirilmiş ve İslâmiyet' i kabul etmiştir. 

Hz. Peygamber Zeyneb' i eski kocası ile tekrar evlendirmiştir.[648] Zeyneb, Ebü' l-Âs' la gerçekleşen bu ikinci evliliğinden kısa süre sonra hicretin 8. yılında, vefat etmiştir. Çocuklarından Ali, Mekke' nin fethinden sonra ölmüştür. Kızı Ümâme ise, teyzesi Fâtıma' nın vefatından sonra Hz. Ali ile, onun şehit edilmesinden sonra da Muğîre b. Nevfel ile evlenmiş ve onun nikahında iken vefat etmiştir. Ümâme' nin bu kocasından Yahya adında bir çocuğunun dünyaya geldiği söylenir.[649]

Biraz sonra görüleceği üzere diğer iki kız kardeşi Rukiye ve Ümmü Gülsüm gibi Zeyneb' in nesli de devam etmemiştir.[650]

Rukıye (Rukayye): Babası otuz üç yaşındayken dünyaya geldiği kaydedilir.
Rukıye, Ebû Leheb' in oğlu Utbe ile, biraz sonra bahsedilecek olan Ümmü Gülsüm de Uteybe ile nikahlandı. Hemen bütün güvenilir kaynaklar, Hz. Peygamber' in bu iki kızının Ebû Leheb' in oğullarıyla zifafa girmedikleri konusunda müttefiktirler.

Ebû Leheb ve hanımı, kendilerinin İslâm' a karşı tutumlarını yeren Tebbet Sûresi' nin nâzil olması ve aynı zamanda Rukıye ve Ümmü Gülsüm' ün İslâm' ı kabul etmeleri üzerine, oğullarını Hz. Peygamber' in kızlarından ayrılmaya zorladılar. Neticede her ikisi de ayrıldı. Bundan sonra Hz. Peygamber Rukıye' yi Hz. Osman ile evlendirdi. Rukıye kocasıyla birlikte Habeşistan hicretine katıldı.

Daha sonra Mekke' ye dönerek Medine' ye hicret etti ve burada yaşamaya başladı. Hicretin 2. yılında Bedir seferi hazırlıkları esnasında kızamığa yakalandı. Hz. Peygamber, Hz. Osman' ı sefere götürmedi ve hasta hanımıyla ilgilenmesi için Medine' de bıraktı. Ancak Rukıye, Hz. Peygamber seferde iken vefat etti. Hz. Osman' dan dünyaya gelen Abdullah adındaki oğlu iki veya altı yaşında iken vefat etti.[651]

Ümmü Gülsüm: Rukıye' den küçük olduğuna göre, babası otuz dört yaşın üzerinde iken dünyaya gelmiş olmalıdır. Yukarıda da geçtiği gibi Ebû Leheb' in oğullarından Uteybe ile nikahlandı. Annesinin ve babasının zorlaması sonucu Uteybe Ümmü Gülsüm' ü boşadı. Ümmü Gülsüm hicrete kadar babasının evinde yaşadı.

Kızkardeşi Fâtıma ve Hz. Peygamber' in diğer aile fertleriyle birlikte Medine' ye hicret etti. Ablası Rukıye' nin vefatından bir müddet sonra hicretin 3. yılında Hz. Osman' la evlendirildi. Hicretin 9. yılında vefat etti. Ümmü Gülsüm' ün çocuğu olmadı. Onun vefatı üzerine Hz. Peygamber "bir üçüncü (bazı rivayetlerde on) kızım olsaydı yine Osman' la nikahlardım" demiştir.[652]

Fâtıma: Hz. Peygamber' in kızlarının en küçüğüdür. Doğum tarihi konusunda
ihtilaf bulunmakla birlikte, genel kabul, birincisi ağırlıklı olmak üzere 609 ve 605 yıllarında yoğunlaşmaktadır. Kaynaklarımızda onun çocukluk ve gençlik yıllarıyla ilgili bilgiler azdır.

Başından geçen olaylardan birisi şöyledir: Bir gün Hz. Peygamber Kâbe' nin yanında namaz kılarken secdeye vardığında müşrikler bir koyunun iç organlarını sırtına koyarlar. Hz. Peygamber secdeden başını kaldıramaz. Bu sırada Fâtıma gelip babasının üzerindekileri atar ve müşriklere çıkışır.[653]

Hz. Fâtıma, babasının hicretinden bir müddet sonra, içlerinde kızkardeşi Ümmü Gülsüm ve Hz. Ebû Bekir' in ailesinin de bulunduğu bir kafile ile birlikte Medine' ye hicret etti. Bir müddet sonra Hz. Ali onu babasından istedi. Hz. Peygamber kızının görüşünü alarak[654] hicretin 2. yılında Fâtıma' yı Hz. Ali ile evlendirdi.

Hz. Fâtıma, evlendikten bir yıl kadar sonra ilk çocuğu Hasan' ı, ondan bir yıl sonra da ikinci çocuğu Hüseyin' i dünyaya getirdi. Daha sonraki yıllarda Ümmü Gülsüm ve Zeyneb adlı kızları ile Muhsin (veya Muhassin) adlı oğlu dünyaya geldi. Ancak bu sonuncusu küçükken vefat etti.

Hz. Fâtıma' nın İslâm kültüründe ünlü olduğu hususlardan birisi sağlık ve sosyal yardım alanlarındaki hizmetleridir. Nitekim Uhud savaşında gazilere su ve yiyecek taşımış, yaralıları tedavi etmiş, babasının yüzündeki kanları temizlemiştir.

Hz. Peygamber' in vefatına çok üzülmüş ve ondan altı ay kadar sonra vefat etmiştir. Hz. Peygamber' in nesli Fâtıma' nın çocukları vasıtasıyla devam etmiştir.[655]

İbrahim: Hz. Peygamber' in Mısır' lı Mâriye' den olma oğludur. Hicrî 8. yılda dünyaya gelmiştir. Hz. Peygamber İbrahim' in doğumu üzerine Mâriye' yi hürriyetine kavuşturmuş ve çocuğu da sütanneye vermiştir. İbrahim henüz iki yaşını doldurmadan hicretin 10. yılında hastalanarak vefat etmiştir.[656]

Görüldüğü üzere Hz. Peygamber' in çocukları genç yaşlarda vefat etmişlerdir. Başta kızları olmak üzere çocuklarının vefatları esnasındaki yaşları konusunda kaynaklarda farklı kayıtlar mevcuttur.

Bu husus Endülüs' lü ünlü âlim İbn Hazm' ın da ilgisini çekmiş ve Peygamber' in kızlarından hiçbirinin 35 yaşını geçmediğini, Fâtıma' nın vefat ettiğinde 25 yaşında, Rukıye' nin de o civarda, Ümmü Gülsüm' ün 22 yaşında olduğunu belirtmiş, Zeyneb' in de genç yaşta vefat ettiğini kaydetmekle yetinmiştir.